Operacja zaćmy to jeden z najczęściej wykonywanych i najbardziej skutecznych zabiegów okulistycznych na świecie. Pozwala ona przywrócić wyraźne widzenie i znacząco poprawić jakość życia pacjenta. Mimo wysokiej skuteczności i niskiego ryzyka, u części pacjentów może dojść do pogorszenia ostrości wzroku po pewnym czasie. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest zaćma, kto jest na nią szczególnie narażony, jak wygląda zabieg usunięcia soczewki, czym jest zaćma wtórna, jak często występuje oraz czy można jej zapobiegać.
Czym jest zaćma i kogo najczęściej dotyczy?
Zaćma to postępujące zmętnienie soczewki oka, które prowadzi do pogorszenia widzenia. W naturalnych warunkach soczewka powinna być przejrzysta, by umożliwić światłu docieranie do siatkówki. Gdy staje się mętna – obraz traci ostrość, barwy bledną, a widzenie może przypominać patrzenie przez brudną szybę.
Najczęstszą przyczyną zaćmy jest wiek – choroba dotyka głównie osoby po 60. roku życia. Inne czynniki ryzyka to cukrzyca, palenie tytoniu, długotrwała ekspozycja na promieniowanie UV, urazy oka, długotrwałe stosowanie leków steroidowych oraz predyspozycje genetyczne. Zdarzają się też przypadki zaćmy wrodzonej, diagnozowanej już u noworodków.
Jak zmienia się widzenie przy zaćmie?
Zaćma rozwija się stopniowo. Na początku pacjent może nie odczuwać żadnych dolegliwości, jednak z czasem pojawiają się:
- Zamglone lub rozmyte widzenie.
- Zwiększona wrażliwość na światło.
- Trudności w widzeniu nocnym.
- Pogorszenie kontrastu i postrzegania kolorów.
- Konieczność częstej zmiany okularów.
Objawy te stopniowo nasilają się, prowadząc do znacznego pogorszenia widzenia, co utrudnia codzienne funkcjonowanie. Na zaawansowanym etapie pacjenci widzą jedynie kontury i światło.
Jak wygląda zabieg usunięcia zaćmy?
Zabieg usunięcia zaćmy to tzw. fakoemulsyfikacja – polega na rozbiciu zmętniałej soczewki za pomocą ultradźwięków i zastąpieniu jej sztuczną, przezroczystą soczewką wewnątrzgałkową. Zabieg trwa zwykle kilkanaście minut, wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym i nie wymaga hospitalizacji.
Pacjent po operacji niemal natychmiast zauważa poprawę widzenia. Powrót do pełnej aktywności możliwy jest po kilku dniach, jednak przez kilka tygodni należy unikać wysiłku fizycznego i chronić oko przed urazami. Skuteczność zabiegu jest bardzo wysoka – większość pacjentów odzyskuje ostre, wyraźne widzenie.
Czym jest zaćma wtórna i czy oznacza nawrót choroby?
Zaćma wtórna nie jest nawrotem pierwotnej zaćmy, ale jej powikłaniem. Polega ona na zmętnieniu torebki tylnej soczewki – cienkiej błony, która pozostaje w oku po usunięciu zmętniałej soczewki i osadzeniu nowej. To właśnie na niej osadza się wszczepiona soczewka sztuczna. U części pacjentów, w ciągu miesięcy lub lat po zabiegu, torebka ta zaczyna mętnieć, co powoduje ponowne pogorszenie widzenia.
Zaćma wtórna jest stosunkowo częsta – szacuje się, że dotyka od 20 do 40% pacjentów, najczęściej w ciągu 2–5 lat po operacji. Objawy są podobne do pierwotnej zaćmy – zamglone widzenie, pogorszenie ostrości, problemy z czytaniem i postrzeganiem kolorów.
Jak leczy się zaćmę wtórną?
Na szczęście zaćma wtórna jest łatwa do usunięcia. Leczenie polega na wykonaniu prostego i bezbolesnego zabiegu laserowego – tzw. kapsulotomii tylnej. Procedura trwa kilka minut, nie wymaga znieczulenia ogólnego ani hospitalizacji. Specjalny laser tworzy otwór w zmętniałej torebce soczewki, przywracając przejrzystość drogi świetlnej.
Poprawa widzenia jest niemal natychmiastowa. Zabieg wykonywany jest ambulatoryjnie, a pacjent już po kilkunastu minutach może wrócić do domu. Ryzyko powikłań jest minimalne.
Czy można zapobiec nawrotowi zaćmy?
Choć nie da się całkowicie zapobiec wystąpieniu zaćmy wtórnej, istnieją czynniki, które mogą ograniczyć ryzyko jej rozwoju. Przede wszystkim ważny jest wybór wysokiej jakości soczewki wewnątrzgałkowej – niektóre nowoczesne modele mają specjalną budowę ograniczającą powstawanie zmętnień torebki.
Duże znaczenie ma także precyzyjna technika chirurgiczna oraz odpowiednia opieka pooperacyjna – stosowanie kropli przeciwzapalnych, unikanie urazów oka i kontrolne wizyty u okulisty. Utrzymanie ogólnego zdrowia, zwłaszcza w kontekście cukrzycy i chorób układowych, również wpływa na zmniejszenie ryzyka powikłań.
Dlaczego warto nie zwlekać z operacją zaćmy?
Niektóre osoby obawiają się operacji lub odwlekają ją w czasie, co może prowadzić do dalszego pogorszenia widzenia i utraty niezależności. Warto pamiętać, że nowoczesna chirurgia zaćmy jest bezpieczna i skuteczna, a ewentualna zaćma wtórna to powikłanie łatwe do leczenia. Im wcześniej wykonany zabieg, tym lepsze efekty i szybszy powrót do pełni życia.
W przypadku wystąpienia objawów zaćmy wtórnej nie należy się niepokoić – wizyta u okulisty i szybka interwencja laserowa wystarczą, by przywrócić ostrość widzenia bez konieczności ponownej operacji.
Podsumowanie
Zaćma to powszechna choroba, której skuteczne leczenie możliwe jest dzięki nowoczesnym metodom chirurgicznym. Choć u części pacjentów może wystąpić zaćma wtórna, nie oznacza to nawrotu pierwotnej choroby, a jedynie zmętnienie torebki soczewki. Jest to powikłanie łatwe do usunięcia i nie powinno być powodem do obaw. Kluczem do sukcesu są regularne kontrole okulistyczne, dobra opieka pooperacyjna oraz świadomość dostępnych rozwiązań.
