Właściwe zarządzanie energią i jej zużyciem może przygotować współczesne organizacje działające w obrębie różnych gałęzi przemysłu zarówno na już obowiązujące jak i nadchodzące zmiany zaostrzające wymagania dotyczące ochrony środowiska i wpływu efektywności energetycznej na otaczające ekosystemy. Ci, którzy dotąd podejmowali działania prowadzące do optymalizacji zużycia energii poprzez wdrożenie i certyfikację systemu zarzadzania energią zgodnie z normą ISO 50001 mogą być oczywiście doskonałym przykładem dla swojej konkurencji, jednak i oni będą musieli wprowadzić niebawem szereg zmian chcąc utrzymać uzyskany certyfikat. W 2018 roku opublikowano bowiem zupełnie nową wersję normy ISO 50001:2018, do której należy zaktualizować systemy budowane w oparciu o standard z roku 2011. Jakie zmiany wprowadza nowa norma i jak należy przygotować się do certyfikacji ISO 50001?
ISO 50001:2018 – najważniejsze założenia normy energetycznej
System zarządzania energią oparty na założeniach normy ISO 50001:2018 wymaga od organizacji przyjęcia postawy nastawionej na ciągłe doskonalenie i utrzymywanie wysokiego poziomu świadomości energetycznej popartego działaniami na wszystkich szczeblach organizacyjnych, w tym także działaniami najwyższego kierownictwa. Choć samo opracowanie i wdrożenie nowego systemu zleca się zwykle odpowiedzialnemu zespołowi, zaangażowanie kierownictwa w proces jego projektowania powinno być kluczowe dla zachowania pełnej integralności strategii i polityki wewnętrznej organizacji. Założeniem certyfikacji ISO 50001 jak i innych norm międzynarodowych nie jest zmienianie systemów zarządzania we wszystkich firmach na świecie pod jeden schemat – wymagania normy mają być wprowadzone do firmy tak, by dalej odpowiadały jej celom strategicznym, ale prowadziły do zrównoważonego i zoptymalizowanego rozwoju.
Wśród głównych założeń normy ISO 50001:2018 najważniejsze wydają się być kwestie określania przez organizację czynników zewnętrznych i wewnętrznych otoczenia organizacji wpływających na jej politykę energetyczną, zrozumienia potrzeb i oczekiwań zainteresowanych stron, a także przede wszystkim określić zagrożenia, ryzyko i szanse stojące na drodze zrównoważonego rozwoju i przesądzające o spełnianiu bądź nie wymogów normy energetycznej. Norma ISO 50001:2018 motywuje do ciągłego dążenia do doskonalenia, zrównoważonego rozwoju opartego o minimalizację ryzyka i marnotrawstwa a także wykorzystywania pojawiających się szans w celu zapewniania jeszcze wyższej jakości produktów i usług bez zwiększania zapotrzebowania energetycznego organizacji.[1]
Norma ISO 50001:2018 i kluczowe zmiany w stosunku do standardu z 2011 roku
Nowa wersja międzynarodowego standardu energetycznego została opracowana w oparciu o schemat stosowany we wszystkich normach ISO aktualizowanych po roku 2015, z uwzględnieniem struktury wysokiego poziomu, schematu tekstu podstawowego oraz wspólnych terminów i definicji, dzięki którym wdrożenie nowej normy nie będzie sprzeczne ze stosowanymi systemami zarządzania opartymi o inne normy ISO. Wśród głównych zmian w treści nowej normy pojawiają się niewprowadzone dotąd zagadnienia kontekstu organizacji i silniejszego nacisku na rolę najwyższego kierownictwa, definicja poprawy wyniku energetycznego, wyjaśnienia pojęć EnPI i EnB, wyjaśnienia odnośnie wyłączeń rodzajów energii i przeglądu energetycznego, a także szczegółowe informacje odnoszące się do kwestii planowania.
Przyglądając się z większą uwagą niektórym z wprowadzonych w ISO 50001:2018 zmian, na szczególną uwagę zasługuje z pewnością kilka z nich – ich zrozumienie będzie szczególnie istotne dla organizacji, które certyfikowały już do ISO 50001 i w ciągu najbliższych trzech lat będą musiały odświeżyć swój certyfikat w oparciu o nowe wymagania normy. Ciekawszą i zmieniającą wiele w kontekście wdrażania normy ISO 50001:2018 zmianą jest wprowadzenie pojęcia kontekstu organizacji, zgodnie z którym podczas opracowywania systemu zarządzania energią należy określić czynniki zewnętrzne i wewnętrzne istotne dla celów organizacji i wpływające na jej efektywność energetyczną. Organizacja powinna zadbać także o systematyczne określanie potrzeb i oczekiwań wszystkich zainteresowanych stron odnośnie efektywności energetycznej i zarzadzania energią, tak by opracowywać cele z uwzględnieniem ich założeń.
Silniejszy nacisk na przywództwo i zaangażowanie kierownictwa to kolejna spora zmiana w ISO 50001:2018, które w nowym wydaniu zawiera nowe wymagania w stosunku do kierownictwa w odniesieniu do ich aktywnego zaangażowania i odpowiedzialności za skuteczność systemu zarządzania. Tam, gdzie dotąd odpowiedzialność ponosił najczęściej zespół powołany do wdrażania nowej normy swoje zdanie muszą wyrazić także osoby zajmujące w firmie najważniejsze pozycje. Dodatkowo ISO 50001:2018 wprowadza obecny we wszystkich normach ISO nacisk na skuteczne zarządzanie ryzykiem i wykorzystywanie szans – dzięki pełnej świadomości w tym aspekcie organizacja może przewidzieć
Właściwe zarządzanie energią i jej zużyciem może przygotować współczesne organizacje działające w obrębie różnych gałęzi przemysłu zarówno na już obowiązujące jak i nadchodzące zmiany zaostrzające wymagania dotyczące ochrony środowiska i wpływu efektywności energetycznej na otaczające ekosystemy. Ci, którzy dotąd podejmowali działania prowadzące do optymalizacji zużycia energii poprzez wdrożenie i certyfikację systemu zarzadzania energią zgodnie z normą ISO 50001 mogą być oczywiście doskonałym przykładem dla swojej konkurencji, jednak i oni będą musieli wprowadzić niebawem szereg zmian chcąc utrzymać uzyskany certyfikat. W 2018 roku opublikowano bowiem zupełnie nową wersję normy ISO 50001:2018, do której należy zaktualizować systemy budowane w oparciu o standard z roku 2011. Jakie zmiany wprowadza nowa norma i jak należy przygotować się do certyfikacji ISO 50001?
ISO 50001:2018 – najważniejsze założenia normy energetycznej
System zarządzania energią oparty na założeniach normy ISO 50001:2018 wymaga od organizacji przyjęcia postawy nastawionej na ciągłe doskonalenie i utrzymywanie wysokiego poziomu świadomości energetycznej popartego działaniami na wszystkich szczeblach organizacyjnych, w tym także działaniami najwyższego kierownictwa. Choć samo opracowanie i wdrożenie nowego systemu zleca się zwykle odpowiedzialnemu zespołowi, zaangażowanie kierownictwa w proces jego projektowania powinno być kluczowe dla zachowania pełnej integralności strategii i polityki wewnętrznej organizacji. Założeniem certyfikacji ISO 50001 jak i innych norm międzynarodowych nie jest zmienianie systemów zarządzania we wszystkich firmach na świecie pod jeden schemat – wymagania normy mają być wprowadzone do firmy tak, by dalej odpowiadały jej celom strategicznym, ale prowadziły do zrównoważonego i zoptymalizowanego rozwoju.
Wśród głównych założeń normy ISO 50001:2018 najważniejsze wydają się być kwestie określania przez organizację czynników zewnętrznych i wewnętrznych otoczenia organizacji wpływających na jej politykę energetyczną, zrozumienia potrzeb i oczekiwań zainteresowanych stron, a także przede wszystkim określić zagrożenia, ryzyko i szanse stojące na drodze zrównoważonego rozwoju i przesądzające o spełnianiu bądź nie wymogów normy energetycznej. Norma ISO 50001:2018 motywuje do ciągłego dążenia do doskonalenia, zrównoważonego rozwoju opartego o minimalizację ryzyka i marnotrawstwa a także wykorzystywania pojawiających się szans w celu zapewniania jeszcze wyższej jakości produktów i usług bez zwiększania zapotrzebowania energetycznego organizacji.[1]
Norma ISO 50001:2018 i kluczowe zmiany w stosunku do standardu z 2011 roku
Nowa wersja międzynarodowego standardu energetycznego została opracowana w oparciu o schemat stosowany we wszystkich normach ISO aktualizowanych po roku 2015, z uwzględnieniem struktury wysokiego poziomu, schematu tekstu podstawowego oraz wspólnych terminów i definicji, dzięki którym wdrożenie nowej normy nie będzie sprzeczne ze stosowanymi systemami zarządzania opartymi o inne normy ISO. Wśród głównych zmian w treści nowej normy pojawiają się niewprowadzone dotąd zagadnienia kontekstu organizacji i silniejszego nacisku na rolę najwyższego kierownictwa, definicja poprawy wyniku energetycznego, wyjaśnienia pojęć EnPI i EnB, wyjaśnienia odnośnie wyłączeń rodzajów energii i przeglądu energetycznego, a także szczegółowe informacje odnoszące się do kwestii planowania.
Przyglądając się z większą uwagą niektórym z wprowadzonych w ISO 50001:2018 zmian, na szczególną uwagę zasługuje z pewnością kilka z nich – ich zrozumienie będzie szczególnie istotne dla organizacji, które certyfikowały już do ISO 50001 i w ciągu najbliższych trzech lat będą musiały odświeżyć swój certyfikat w oparciu o nowe wymagania normy. Ciekawszą i zmieniającą wiele w kontekście wdrażania normy ISO 50001:2018 zmianą jest wprowadzenie pojęcia kontekstu organizacji, zgodnie z którym podczas opracowywania systemu zarządzania energią należy określić czynniki zewnętrzne i wewnętrzne istotne dla celów organizacji i wpływające na jej efektywność energetyczną. Organizacja powinna zadbać także o systematyczne określanie potrzeb i oczekiwań wszystkich zainteresowanych stron odnośnie efektywności energetycznej i zarzadzania energią, tak by opracowywać cele z uwzględnieniem ich założeń.
Silniejszy nacisk na przywództwo i zaangażowanie kierownictwa to kolejna spora zmiana w ISO 50001:2018, które w nowym wydaniu zawiera nowe wymagania w stosunku do kierownictwa w odniesieniu do ich aktywnego zaangażowania i odpowiedzialności za skuteczność systemu zarządzania. Tam, gdzie dotąd odpowiedzialność ponosił najczęściej zespół powołany do wdrażania nowej normy swoje zdanie muszą wyrazić także osoby zajmujące w firmie najważniejsze pozycje. Dodatkowo ISO 50001:2018 wprowadza obecny we wszystkich normach ISO nacisk na skuteczne zarządzanie ryzykiem i wykorzystywanie szans – dzięki pełnej świadomości w tym aspekcie organizacja może przewidzieć pewne działania i scenariusze, stworzyć strategie radzenia sobie z niepożądanymi efektami swoich działań a także zapobiec wielu błędom jeszcze przed ich wystąpieniem.
Certyfikowanie systemów zarządzania w organizacjach to działanie, które w znaczący sposób porządkuje wewnętrzne procesy firmy i przekłada się realnie na jej sytuację rynkową, ale najczęściej wybierane jest początkowo jako sposób na poprawę ogólnego wizerunku firmy. ISO 50001:2018 wprowadziło w tym celu kilka zmian, które narzucają wprowadzenie bardziej przejrzystych sposobów komunikacji założeń i filozofii firmy, uwzględniając zarówno komunikację zewnętrzną jak i wewnętrzną. Nowe standardy są bardziej rygorystyczne w kwestiach mechanizmów komunikacji oraz spójności przekazywanych informacji z tymi, które zostały wygenerowane w ramach systemu zarządzania energią.
Bardzo ciekawe zmiany zostały wprowadzone także w kwestiach planowania operacyjnego i dokumentowania procesów wpływających na efektywność energetyczną. Organizacja powinna utrzymywać udokumentowane informacje odnośnie procesów tak, by mieć pewność, że zostały one zrealizowane w zaplanowany sposób, a także na bieżąco monitorować i analizować efektywność energetyczną w kontekście wprowadzonych zmian i ich wpływu na jej poprawę.[2]
ISO 50001 – certyfikacja ułatwiająca zrównoważone zarządzanie energią
Nowy standard ISO 50001 i certyfikacja systemu zarządzania zbudowanego w oparciu o jego wymagania ma ogromne znaczenie dla samej organizacji, regulując jej wewnętrzne procesy i doprowadzając do znacznie efektywniejszego zarządzania zużyciem energii, ale też duże znaczenie globalne w kontekście podnoszenia świadomości zagrożeń związanych z nadmiernym zużyciem energii. Wprowadzone zmiany, które jeszcze surowiej podchodzą do kwestii związanych ze zrównoważonym zarządzaniem energią mają zachęcać zarówno organizacje już certyfikowane, jak i zupełnie nowe do podejmowania działań na rzecz poprawy charakterystyki energetycznej współczesnego przemysłu. Organizacje, które zdecydują się na poddanie się procesowi certyfikacji będą musiały wprowadzić zmiany w swoich systemach zarzadzania w obrębie efektywności energetycznej, wykorzystywania energii i zużycia energii, jednak zmiany te będą opłacalne i przyniosą im wymierne korzyści zarówno w zakresie działalności wewnętrznej, jak i kwestiach wizerunkowych.
[1] https://www.dnvgl.pl/assurance/systemy-zarzadzania/ISO-2015/transfer/przejscie-na-iso-50001-2018.html
[2] https://www.iso.org/news/ref2316.html
pewne działania i scenariusze, stworzyć strategie radzenia sobie z niepożądanymi efektami swoich działań a także zapobiec wielu błędom jeszcze przed ich wystąpieniem.
Certyfikowanie systemów zarządzania w organizacjach to działanie, które w znaczący sposób porządkuje wewnętrzne procesy firmy i przekłada się realnie na jej sytuację rynkową, ale najczęściej wybierane jest początkowo jako sposób na poprawę ogólnego wizerunku firmy. ISO 50001:2018 wprowadziło w tym celu kilka zmian, które narzucają wprowadzenie bardziej przejrzystych sposobów komunikacji założeń i filozofii firmy, uwzględniając zarówno komunikację zewnętrzną jak i wewnętrzną. Nowe standardy są bardziej rygorystyczne w kwestiach mechanizmów komunikacji oraz spójności przekazywanych informacji z tymi, które zostały wygenerowane w ramach systemu zarządzania energią.
Bardzo ciekawe zmiany zostały wprowadzone także w kwestiach planowania operacyjnego i dokumentowania procesów wpływających na efektywność energetyczną. Organizacja powinna utrzymywać udokumentowane informacje odnośnie procesów tak, by mieć pewność, że zostały one zrealizowane w zaplanowany sposób, a także na bieżąco monitorować i analizować efektywność energetyczną w kontekście wprowadzonych zmian i ich wpływu na jej poprawę.[2]
ISO 50001 – certyfikacja ułatwiająca zrównoważone zarządzanie energią
Nowy standard ISO 50001 i certyfikacja systemu zarządzania zbudowanego w oparciu o jego wymagania ma ogromne znaczenie dla samej organizacji, regulując jej wewnętrzne procesy i doprowadzając do znacznie efektywniejszego zarządzania zużyciem energii, ale też duże znaczenie globalne w kontekście podnoszenia świadomości zagrożeń związanych z nadmiernym zużyciem energii. Wprowadzone zmiany, które jeszcze surowiej podchodzą do kwestii związanych ze zrównoważonym zarządzaniem energią mają zachęcać zarówno organizacje już certyfikowane, jak i zupełnie nowe do podejmowania działań na rzecz poprawy charakterystyki energetycznej współczesnego przemysłu. Organizacje, które zdecydują się na poddanie się procesowi certyfikacji będą musiały wprowadzić zmiany w swoich systemach zarzadzania w obrębie efektywności energetycznej, wykorzystywania energii i zużycia energii, jednak zmiany te będą opłacalne i przyniosą im wymierne korzyści zarówno w zakresie działalności wewnętrznej, jak i kwestiach wizerunkowych.
[1] https://www.dnvgl.pl/assurance/systemy-zarzadzania/ISO-2015/transfer/przejscie-na-iso-50001-2018.html
[2] https://www.iso.org/news/ref2316.html