Standard IRIS, z angielskiego International Railway Industry Standard jest najważniejszym branżowym standardem dla przemysłu kolejowego, stworzonym przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Kolejowych i obowiązującym na arenie międzynarodowej. Powstanie i wprowadzenie normy wspierali producenci tacy jak Bombardier, Siemens, Alstom i Ansaldo Breda, a więc czterej najwięksi przedstawiciele producentów branży kolejowej. Przed stworzeniem IRIS nie istniały w branży kolejowej uregulowania i standardy odnośnie jakości i bezpieczeństwa technicznego. Producenci, mając świadomość rosnącego znaczenia certyfikatów w różnych branżach, tym w siostrzanym lotnictwie czy motoryzacji, zdecydowali o stworzeniu i wprowadzeniu w życie własnego standardu.
Na czym skupia się standard IRIS dla przemysłu kolejowego?
Stworzenie nowej normy jakości i bezpieczeństwa dla przemysłu kolejowego miało przede wszystkim na celu uregulowanie poziomu jakości oferowanej przez różnych producentów i stworzenie wyznacznika bezpieczeństwa uwzględniającego zarówno sprawność maszyn, jak i bezpieczeństwo ich użytkowników. Międzynarodowy standard dla przemysłu kolejowego IRIS jest skierowany przede wszystkim do producentów taboru kolejowego i ich poddostawców, producentów urządzeń sygnalizacyjnych związanych z ruchem kolejowym oraz producentów systemów informatycznych, które są wykorzystywane powszechnie w przemyśle kolejowym.
Aby zbudować standard międzynarodowy, właściwy dla producentów w różnych zakątkach świata i wprowadzający najważniejsze podstawy norm jakości, IRIS został stworzony w oparciu o wymagania normy ISO 9001 traktującej o systemach zarządzania jakością w firmie. Zapisy tej ostatniej zostały w IRIS dostosowane do realiów pracy w branży kolejowej, podobnie jak w przypadku standardów tworzonych dla branży motoryzacyjnej czy lotnictwa. Z uwagi na szybki rozwój technologiczny przemysłu kolejowego oraz realne trudności w spełnianiu niektórych wymagań, w IRIS zdecydowano się zastosować szereg wymagań obowiązkowych, ale i opcjonalnych – producent chcący certyfikować do IRIS może spełnić wymagania opcjonalne i uzyskać zapis o nich w certyfikacie, ale może też zdecydować o pozostaniu wyłącznie przy wymaganiach obowiązkowych i również uzyskać potwierdzający ich stosowanie certyfikat.
Jak przebiega proces certyfikacji do standardu IRIS?
Międzynarodowe standardy jakości specyficzne dla danej branży i oparte o założenia normy ISO 9001 zawsze wymagają przejścia określonej ścieżki certyfikacji, rozpoczętej przez zapoznanie się z wymogami proponowanego przez normę systemu zarządzania jakością oraz porównania tych wymagań ze standardem obecnie stosowanym przez przedsiębiorstwo. IRIS wprowadziło specjalny kwestionariusz samooceny zawierający 253 pytania odnoszące się do wymogów normy i pozwalające na samodzielną weryfikację własnego systemu zarządzania z wymaganiami IRIS. Kwestionariusz ma ułatwić wykrycie ewentualnych luk w systemie i wskazać miejsca wymagające poprawy, jeszcze przed przeprowadzeniem oficjalnego audytu certyfikacyjnego. Wśród pytań pojawiają się pytania zamknięte, pytania kluczowe nakierowane bezpośrednio na wymagania IRIS, pytania otwarte oraz pytania niepunktowane poszerzające wiedzę o działaniu danego przedsiębiorstwa, ale nie wpływające na wynik procesu certyfikacji.
Po wypełnieniu kwestionariusza i przeprowadzeniu audytu zgodności wykonywanego przez jednostki uznane przez UNIFE, producenci w przemyśle kolejowym mogą uzyskać certyfikat IRIS lub informację o konieczności wdrożenia zmian przed ponowną próbą certyfikacji. Sam wynik audytu i procent zgodności systemu zarządzania jakością przedsiębiorstwa z wymaganiami IRIS są tajne, ale możliwe jest ich opublikowanie w bazie danych IRIS pozwalające na weryfikację przedsiębiorstwa przez konkurencję czy kontrahentów.
Najważniejsze zalety certyfikatu IRIS
Certyfikaty jakości i bezpieczeństwa mają znaczenie w niemalże każdej branży, ale w przemyśle kolejowym, samochodowym czy lotniczym zdają się nabierać szczególnej roli i wpływać bezpośrednio na bezpieczeństwo wielu osób. Posiadanie certyfikatu IRIS to dla firm nie tylko furtka do współpracy z wieloma międzynarodowymi spółkami oraz szansa na zyskanie zaufania klientów – certyfikat potwierdza jakość, niezawodność i bezpieczeństwo techniczne szeroko pojętego sprzętu kolejowego. Jako że IRIS jest standardem rozpoznawalnym międzynarodowo, jego posiadanie jest etykietą wpuszczającą producentów na rynek światowy i umożliwiającą konkurowanie z najlepszymi w oparciu o jasne zasady i z zachowaniem najwyższych standardów jakości i bezpieczeństwa. Z technicznego punktu widzenia, standard IRIS zapewnia możliwość weryfikowania jakości w całym łańcuchu dostawców, dzięki jasnym i jednolitym kryteriom przyznawania certyfikatu.
