Lutowanie twarde to zaawansowana technika łączenia różnego rodzaju elementów metalowych, przy pomocy wysokiej temperatury (powyżej 450°C) oraz specjalnego spoiwa. Metoda ta wykorzystywana jest obecnie w bardzo wielu dziedzinach przemysłu, a często jest ona nawet niezbędna przy wielu procesach produkcyjnych czy też różnego rodzaju naprawach.
W lutowaniu twardym wykorzystuje się wiele różnych spoiw, które wykonane są z różnych materiałów i cechują się odmiennymi właściwościami. Jednym z częściej stosowanych lutów w technice lutowania twardego, są spoiwa mosiężne. Warto więc wiedzieć czym są luty mosiężne, do czego najczęściej się je wykorzystuje, jakie posiadają one właściwości i cechy oraz jakie są najlepsze luty mosiężne i w jaki sposób są stosowane?
Czym są luty mosiężne?
Luty mosiężne to specjalne spoiwo wykorzystywane w technice lutowania twardego, które wykonane jest ze stopu miedziano-cynkowego, czyli mosiądzu, lub też w innych wersjach, z mosiądzu wzbogaconego różnymi dodatkowymi pierwiastkami takimi jak krzem w lucie LM60K, cyna lub mangan, których zadaniem jest nadanie spoiwu pewnych określonych właściwości i cech, których w czystej postaci nie posiada. Luty tego typu mogą występować w formie drutu o średnicy od 1 do 8 mm lub też w postaci prętów o średnicy od 1,5 do 4 mm i długości 500 lub 1000 mm. Temperatura topnienia lutów mosiężnych to około 870 – 940 °C. Wartość ta nie jest stała, ponieważ w zależności od rodzaju spoiwa mosiężnego i domieszek jakie ono posiada, może się ona w pewnym stopniu różnić.
Do czego wykorzystuje się luty mosiężne?
Luty mosiężne to spoiwa, które wykorzystywane są głównie do łączenia elementów z miedzi i jej różnych stopów, m.in. żeliwa, stali, a także płytek węglików spiekanych oraz stali węglowych. Zastosowanie tego typu lutów nie jest jednak zbyt szerokie, a to głównie z racji wysokiej temperatury topnienia, jaką one posiadają. Wiele innych wykorzystywanych w przemyśle metali posiada temperaturę topnienia znacznie niższą, co sprawia, że w przypadku takich materiałów lut mosiężny nie może być wykorzystywany. Mosiężne spoiwo sprawdzi się znakomicie w lutowaniu elementów instalacji do zimnej wody, zbudowanych ze stali ocynkowanej, a także do lutowania spieków ze stalowymi korpusami narzędzi. Często luty mosiężne wykorzystywane są również do łączenia różnego rodzaju rur konstrukcyjnych, w tym także do lutowania ram rowerów i motocykli. Z racji dobrego przewodnictwa cieplnego i elektrycznego, spoiwo to wykorzystywane jest także na przykład w przemyśle elektrycznym.
Jakie właściwości posiadają luty mosiężne?
Luty mosiężne to spoiwa, które z racji wysokiej temperatury topnienia (od 870 do 940 °C) oraz niskiej płynności, mają dość ograniczone zastosowanie, jednak charakteryzują się one wieloma innymi cennymi właściwościami, które sprawiają, że sprawdzą się znakomicie w niejednej sytuacji. Spoiwo to cechuje się bardzo dobrymi właściwościami mechanicznymi, przewodnictwem cieplnym oraz elektrycznym. W sytuacji, gdy połączenie utworzone techniką lutowania twardego z wykorzystaniem lutów mosiężnych, zostanie wykonane w prawidłowy sposób, można mieć pewność, że będzie ono charakteryzowało się bardzo wysoką trwałością i szczelnością, co w wielu zastosowaniach jest bardzo ważną kwestią. Stosując tego typu lut należy jednak pamiętać, że wymaga on użycia topnika, który jest niezbędny do tego, aby utworzone połączenie było odpowiednio wytrzymałe, trwałe i szczelne.
Zastosowanie najlepszych lutów mosiężnych?
Luty mosiężne to grupa produktów, w której skład wchodzi kilka różnych rodzajów spoiw, różniących się od siebie składem chemicznym, temperaturą topnienia oraz właściwościami. Standardowy lut mosiężny (LM63) składa się z czystej postaci mosiądzu i posiada właściwości oraz temperaturę topnienia odpowiednią dla materiału, jakim jest mosiądz. W sprzedaży można znaleźć jednak luty mosiężne z domieszką krzemu (LM60K), cyny (LM60C), lub też manganu, niklu i cyny (LMN3M). Krzem sprawia, że zmniejsza się strata cynku na skutek parowania i utleniania, dzięki czemu zmniejsza się również porowatość lutowiny i tym samym ulega ona wzmocnieniu, przez co tego typu spoiwo świetnie sprawdzi się podczas lutowania stali lub żeliwa. Dodatek w formie cyny obniża temperaturę topnienia lutu mosiężnego oraz zwiększa jego lejność i sprawia, że idealnie nadaje się on do lutowania miedzi, mosiądzu oraz brązu. Lut mosiężny z dodatkiem manganu, niklu i cyny znajduje zastosowanie w lutowaniu węglików spiekanych, stali węglowej oraz miedzi.
